Građani Bosne i Hercegovine koji svoj život nastavljaju u nekoj od zemalja Evropske unije suočavaju se s brojnim administrativnim procedurama, a jedno od ključnih pitanja je status njihove vozačke dozvole. Pravila o važenju i zamjeni bh. vozačke dozvole za onu izdatu u EU značajno se razlikuju od države do države, a posljednjih godina došlo je do važnih promjena koje idu u korist vozačima iz BiH, naročito u Italiji.
Ovaj članak donosi detaljan pregled opštih pravila, uslova za zamjenu, te specifičnosti zakonodavstva u Njemačkoj, Austriji, Sloveniji i Italiji – nekim od najčešćih destinacija za bh. dijasporu.
Opšta Pravila: Šestomjesečni Rok i Obavezna Zamjena
Kao opšte pravilo u većini zemalja Evropske unije, vozačka dozvola izdata u Bosni i Hercegovini važi za upravljanje motornim vozilom u periodu od šest mjeseci od datuma prijave prebivališta u novoj državi. Nakon isteka ovog perioda, ukoliko osoba želi nastaviti voziti, neophodno je pokrenuti proces zamjene bh. dozvole za lokalnu (EU) vozačku dozvolu.
Ukoliko vozač ne izvrši zamjenu u propisanom roku, smatra se da upravlja vozilom bez važeće vozačke dozvole, što može rezultirati visokim novčanim kaznama i drugim pravnim posljedicama.
Proces zamjene podrazumijeva predaju zahtjeva nadležnoj instituciji u zemlji prebivališta, uz prilaganje seta dokumenata koji obično uključuje:
- Original i kopiju važeće bh. vozačke dozvole
- Dokaz o prijavi boravka (Meldebescheinigung, Anmeldebescheinigung, itd.)
- Važeći pasoš ili ličnu kartu
- Biometrijsku fotografiju novijeg datuma
- Ljekarsko uvjerenje (u zavisnosti od države i kategorija koje se mijenjaju)
- Prevod vozačke dozvole od strane ovlaštenog sudskog tumača (preporučuje se provjeriti da li je neophodan)
Ključna razlika među državama leži u tome da li je za zamjenu potrebno polagati dodatne ispite – teorijski ili praktični dio. To zavisi od postojanja bilateralnih sporazuma o uzajamnom priznavanju vozačkih dozvola između Bosne i Hercegovine i pojedine članice EU.
Njemačka: Jednostavna Zamjena za A i B Kategoriju
Njemačka je jedna od zemalja s najpovoljnijim uslovima za vozače iz BiH, zahvaljujući potpisanom sporazumu o uzajamnom priznavanju.
- Period važenja: Bh. vozačka dozvola važi 6 mjeseci od prijave prebivališta.
- Uslovi zamjene: Za kategorije A, A1 i B, zamjena se vrši bez obaveze polaganja dodatnog teorijskog ili praktičnog ispita. Vozač predaje potrebnu dokumentaciju, uključujući i prevod dozvole (često se preporučuje prevod od autokluba kao što je ADAC), i nakon administrativne procedure dobija njemačku vozačku dozvolu.
- Ostale kategorije: Za profesionalne kategorije (C, D, E), u pravilu je potrebno polaganje odgovarajućih ispita. Međutim, postoje naznake o mogućem proširenju sporazuma, te se vozačima savjetuje da provjere najnovije informacije u nadležnom uredu za vozačke dozvole (Führerscheinstelle).
Austrija: Bez Polaganja Vožnje za Kategoriju B
Slično kao i u Njemačkoj, Austrija omogućava olakšanu zamjenu za najčešću, B kategoriju.
- Period važenja: Vozačka dozvola iz BiH može se koristiti 6 mjeseci nakon prijave boravka u Austriji.
- Uslovi zamjene: Vlasnici bh. vozačke dozvole kategorije B mogu je zamijeniti za austrijsku bez polaganja praktičnog dijela vozačkog ispita. Potrebno je priložiti standardnu dokumentaciju i ljekarsko uvjerenje.
- Ostale kategorije: Za sve ostale kategorije, uključujući A (motocikli) i profesionalne kategorije, obavezno je polaganje praktičnog dijela ispita pred nadležnom komisijom. Teorijski ispit nije potreban.
Slovenija: Obavezno Polaganje Praktičnog Ispita
Za razliku od Njemačke i Austrije, Slovenija trenutno nema bilateralni sporazum s BiH koji bi omogućio zamjenu dozvole bez dodatnih provjera.
- Period važenja: Bh. vozačka dozvola važi godinu dana od dana prijave prebivališta u Sloveniji.
- Uslovi zamjene: Nakon isteka perioda od godinu dana, za zamjenu dozvole neophodno je položiti praktični dio vozačkog ispita (vožnju) u nekoj od slovenačkih autoškola. Nije potrebno polagati teorijski ispit (testove).
- Procedura: Kandidat mora obaviti ljekarski pregled i uz potrebnu dokumentaciju se prijaviti za polaganje vožnje. Iako obuka nije obavezna, na ispit se mora izaći s vozilom autoškole i u pratnji instruktora.
- Izuzetak: Profesionalni vozači kamiona koji posjeduju “KOD 95” pod određenim uslovima (stalni boravak ili spajanje porodice) mogu biti oslobođeni ponovnog polaganja.
Ovakav režim izaziva nezadovoljstvo među bh. građanima u Sloveniji, koji smatraju da se radi o nepotrebnom finansijskom i administrativnom opterećenju.
Italija: Velike Vijesti – Konačno Priznavanje Bez Ispita!
Nakon više od decenije pregovora, Bosna i Hercegovina i Italija su konačno potpisale i ratificirale Sporazum o uzajamnom priznavanju i zamjeni vozačkih dozvola.
- Novi sporazum: Sporazum je stupio na snagu, a njegova primjena, prema nekim izvorima, počinje od 17. marta 2025. godine.
- Uslovi zamjene: Zahvaljujući ovom sporazumu, državljani BiH s prebivalištem u Italiji moći će zamijeniti svoje važeće bh. vozačke dozvole za italijanske bez polaganja teorijskog i praktičnog ispita. Ovo se odnosi na sve kategorije koje su upisane u bh. dozvolu.
- Procedura: Zahtjev za zamjenu podnosi se u diplomatsko-konzularnom predstavništvu BiH u Italiji. Nakon elektronske provjere podataka, državljanin dobija potvrdu s kojom u nadležnom italijanskom ministarstvu preuzima italijansku vozačku dozvolu.
- Rok važenja: Prema sporazumu, bh. vozačka dozvola prestaje da važi na teritoriji Italije godinu dana nakon što njen vlasnik stekne pravo stalnog boravka.
Ovaj sporazum predstavlja ogromno olakšanje za desetine hiljada građana BiH koji žive i rade u Italiji, a kojima je vozačka dozvola neophodna za svakodnevni život i posao.
Zaključak
Pravila za korištenje i zamjenu vozačke dozvole iz Bosne i Hercegovine u Evropskoj uniji su složena i variraju od jedne do druge države članice. Dok zemlje poput Njemačke i Austrije nude pojednostavljenu zamjenu za određene kategorije, zahvaljujući bilateralnim sporazumima, Slovenija i dalje insistira na obaveznom polaganju praktičnog ispita, što predstavlja dodatni teret za građane.
Najsvjetlija tačka u posljednjem periodu je historijski sporazum s Italijom, koji od 2025. godine omogućava potpunu zamjenu svih kategorija bez dodatnih ispita, postavljajući model saradnje kojem bi i druge zemlje EU mogle težiti.
Za svakog građanina BiH koji se seli u inostranstvo, ključno je da se na vrijeme informiše o lokalnim propisima. Preporučuje se da se, unutar prvih šest mjeseci od prijave boravka, obrate nadležnim institucijama (ured za vozačke dozvole, opština) kako bi pravovremeno započeli proceduru zamjene i izbjegli bilo kakve neugodnosti i zakonske posljedice. Svaki slučaj može imati svoje specifičnosti, te su provjerene informacije dobijene na licu mjesta uvijek najpouzdaniji vodič.
